INNOWACYJNOŚĆ CYSTERN 406Ra/Rb NA TLE POZOSTAŁYCH ŚWIDNICKICH WAGONÓW DO PRZEWOZU PRODUKTÓW NAFTOWYCH

                Światowe trendy w rozwoju wagonów towarowych przez długie lata dążyły do zwiększenia ich prędkości eksploatacyjnej i dopuszczalnego nacisku osi na tor z jednoznacznym zwiększeniem ładowności przy maksymalnym wykorzystaniu obrysu skrajni. Jednocześnie dążono do budowy wagonów o coraz niższej masie własnej, ale z takich materiałów i takiej konstrukcji, które gwarantują odpowiednio wysoką ich wytrzymałość i trwałość eksploatacyjną. Brzmi to wszystko może trochę tajemniczo, ale w skrócie chodzi po prostu o to, aby coraz mniejszą ilością wagonów przewozić coraz większą masę towarową.

                Aby zagwarantować wysoką wytrzymałość i odpowiednią trwałość wagonów oraz bezpieczeństwo ich eksploatacji stale podnoszone są wymagania międzynarodowe w tym zakresie, czyli przepisy UIC-ORE. Aktualizowany ciągle jest także „Regulamin dla międzynarodowego przewozu koleją towarów niebezpiecznych – RID”, stawiający podwyższone wymagania w zakresie grubości ścianek zbiorników wagonów-cystern i kontenerów zbiornikowych.

                W Polsce zakładem, który opracowywał nowe konstrukcje wagonów towarowych i po przejściu z wynikiem pozytywnym badań wytrzymałościowych oraz eksploatacyjnych ich prototypów sukcesywnie wdrażał je do produkcji seryjnej była świdnicka Fabryka Wagonów. Najszerszy asortyment produkcji przedsiębiorstwa stanowiły wagony-cysterny do przewozu różnego rodzaju produktów chemicznych. Najpoważniejszą grupę wśród tych wyrobów tak pod względem wielkości serii produkowanych, jak i różnorodności odmian konstrukcyjnych stanowiły wagony-cysterny do przewozu produktów naftowych. Pierwsze produkowane konstrukcje 2-osiowe typu 230R oraz 4-osiowe typu 20R, 28R i 29R były zaprojektowane przez CBK-PTK Poznań. Na bazie dokumentacji powyższych cystern opracowano w ZBK Świdnica (Zakładowe Biuro Konstrukcyjne) własne konstrukcje cystern typu 403R i 404R przeznaczonych do przewozu lekkich i ciężkich produktów naftowych (eksport do Iraku) oraz typu 406Ra i 406Rb dla odbiorców krajowych.

                Cysterny typu 406Ra i 406Rb o pojemności zbiornika 61 m3 posiadał następujące na ówczesne lata, bardzo nowoczesne zespoły konstrukcyjne:

a). Zunifikowaną ostoję typu 406R,

b). Hamulec systemu Oerlikon-ESt3d,

c). Zunifikowane wózki typu 1XTa z dwustronnym hamowaniem zestawów kołowych,

d). Zunifikowany zawór bezpieczeństwa typu 406R,

e). Proste i niezawodne mocowanie zbiornika na ostoi,

f). Zbiornik z walczakiem spawanym z blach wzdłużnych.

                W latach 1975-80 we współpracy z Instytutem Techniki Lotniczej Politechniki Warszawskiej, Fabryka Wagonów „Świdnica” opracowała dokumentację i przebadała prototypy samonośnej cysterny typu 406Rg o pojemności zbiornika 64,5 m3 (do ciężkich produktów naftowych) oraz typu 416Ra o pojemności zbiornika 81,5 m3 (do lekkich produktów naftowych). Mimo oryginalnych rozwiązań i bardzo dobrych parametrów techniczno-eksploatacyjnych, konstrukcje te wskutek ograniczeń techniczno-inwestycyjnych oraz wahań koniunkturalnych nie weszły do produkcji seryjnej. W 1980 roku opracowano dla klienta irackiego projekty techniczne cystern typu 432R i 433R do przewozu ciężkich i lekkich produktów naftowych, w których zastosowano zunifikowaną ostoję (typ 432R) oraz hamulec systemu Knorr z automatyczną ciągłą zmianą hamowności w zależności od obciążenia wagonu. Nowa ostoja stała się bazą wyjściową dla konstruowania wagonów różnych typów.

                W 1984 roku został opracowany projekt techniczny nowoczesnej cysterny typu 437R do przewozu ciężkich produktów naftowych. W cysternie tej zastosowano nowy system ogrzewania parowego typu nurnikowego o lepszej efektywności grzania. W 1988 r. opracowano adaptację cysterny typu 437R do przewozu alkoholi „OXO”, nadając jej symbol 437Ra. Adaptacja tej cysterny polegała głównie na dostosowaniu górnego za- i rozładunku do stacji za- i rozładowczych klienta.

                Inną konstrukcją z opisywanego asortymentu ukierunkowaną wyłącznie na eksport do krajów kapitalistycznych były wagony-cysterny typu 445R przeznaczone do przewozu lekkich produktów naftowych. Cysterny te posiadały m.in. nowy typ ostoi i  nowy sposób mocowania zbiornika na ostoi. W cysternach tych zastosowano wózki nowej generacji typu 3TN o zwiększonym nacisku na oś do 22,5 t i zbiornik o pojemności 95 m3 (masa brutto wagonu 90 t).

                                                                                                              NORBERT  TKACZYK

                                                                                                              HANNOVER BRD

Materiały źródłowe:

„Rocznik Świdnicki 1988/89” wydany przez Towarzystwo Regionalne Ziemi Świdnickiej oraz notatki własne.